Klasa D

Alijag · Wysłany: Wto 8:33, 30 Mar 2010 Temat postu: Lekcja 1.

Pierwsze lekcje z plastyki:
1.

Lekcja

Temat: Plastyka napisu. Typografia i liternictwo.

DEFINICJE:

• Typografia zajmuje się budową znaków pisarskich.
• Liternictwo definiuje w jaki sposób zastosować i używać układ liter w druku.
• Litera jest to znak graficzny dla pojedynczego dźwięku naszej mowy.

Litera to znak graficzny charakterystyczny dla pism fonetycznych. Może wyrażać pojedynczą głoskę, sylabę lub wchodzić w skład innych połączeń - np. dwuznaków. W języku francuskim zestaw nawet pięciu liter może oznaczać jedną głoskę.
Alfabet to zestaw wszystkich liter danego pisma stanowi jego alfabet. Najpopularniejsze obecnie alfabety oparte na literach to alfabet łaciński i cyrylica.
Krój pisma to charakterystyczny obraz kompletu znaków pisma o jednolitych podstawowych cechach graficznych: stylu, rytmie, proporcji, dukcie, układzie lub kształcie szeryfów, właściwościach optycznych (czytelności) itp. Krój pisma może mieć wiele odmian, czasami nawet znacznie różniących się od kroju podstawowego, lecz nadal zachowujących w sposób konsekwentny podstawowe założenia graficzne danej rodziny krojów.
Krój pisma – Stopień - Odmiana
Krój pism (dawniej także karakter) – jeden z trzech podstawowych parametrów każdej czcionki i fontu (pozostałe dwa parametry to stopień i odmiana).
Majuskuła (wersalik, wielka lub duża litera) – każda z wielkich liter alfabetu, tj. większego formatu i innego kształtu w stosunku do małej.
Według polskiej pisowni stawiana jest na początku nazwy własnej i wyrazu rozpoczynającego nowe zdanie.
Majuskuła jest antonimem minuskuły.
Minuskuła, mała litera w danym rodzaju lub kroju pisma.

Kapitaliki (litery kapitalikowe) – litery i cyfry o wyglądzie wersalików i wielkości nieco powyżej minuskuły bez wydłużeń górnych.
Prawdziwe kapitaliki są zaprojektowane w foncie wraz z majuskułą i minuskułą, dzięki temu grubości wszystkich liter jak i światła między nimi jest optycznie zrównoważona.
Zastosowanie kapitalików
• wyróżnianie słów lub krótkich wyrażeń – np. hasła w słownikach, nazwy własne w podręcznikach
• tytuły i śródtytuły
• inskrypcje nakamienne, nagrobki

Wyraz "PRZYKŁAD" złożony kapitalikami w otoczeniu minuskuły i majuskuły.
Wersaliki Kapitaliki Kapitaliki
z majuskułą
Pierwszy PRZYKŁAD składu Pierwszy PRZYKŁAD składu Pierwszy PRZYKŁAD składu
DRUGI PRZYKŁAD składu DRUGI PRZYKŁAD składu DRUGI PRZYKŁAD składu
TRZECI PRZYKŁAD SKŁADU TRZECI PRZYKŁAD SKŁADU TRZECI PRZYKŁAD SKŁADU
Przemieszane
Tekst zwykły WERSALIKI KAPITALIKI MAŁE WERSALIKI KAPITALIKI Z MAJUSKUŁĄ zwykły tekst.

Rodzaje krojów
Na świecie istnieje nieprawdopodobnie duża ilość fontów, ale większość z nich to drobne modyfikacje istniejących już krojów. Tak naprawdę takich najbardziej uznanych rodzajów fontów, jeśli chodzi o ich charakterystyczny kształt jest na świecie tylko kilkadziesiąt. Stanowią one kanon, do którego dorobiono całą rzeszę mniej lub bardziej udanych przeróbek. Łącznie z tych wszystkich fontów (sławnych pierwowzorów i ich przeróbek) korzysta się najczęściej, chociaż dochodzi do tego równie duża liczba fontów innych, rzadziej stosowanych, które raczej ciężko sklasyfikować po wyglądzie.

Istnieje jednak kilka cech, według których można fonty uporządkować:
1. Kroje jedno- i dwuelementowe
• kroje jednoelementowe – wszystkie kroje pisma, w których litery (i oczywiście wszystkie pozostałe znaki) są zbudowane z kresek tej samej szerokości (czyli grubości). Inna nazwa to kroje linearne.
• kroje dwuelementowe – w odróżnieniu od krojów jednoelementowych, kreski stanowiące znaki w tych krojach mogą różnić się szerokością, np. wszystkie pionowe są innej szerokości niż poziome, lub też gdy szerokość tych kresek zmienia się płynnie, dowolnie według uznania ich projektanta.
2. Kroje szeryfowe i bezszeryfowe
pismo bezszeryfowe
pismo szeryfowe
• pismo szeryfowe – szeryfy to ozdobne, krótkie kreski stosowane w wielu krojach pisma do zwiększenia dekoracyjności danego fontu. Najczęściej są to poziome kreski będące stopkami liter, ale mogą występować również w innych miejscach znaków. Jeżeli dany font został zaprojektowany z wykorzystaniem szeryfów, to są one konsekwentnie stosowane w całym zestawie znaków pisarskich danego fontu, a w szczególności leżą one we wszystkich znakach na tej samej linii. Pismo szeryfowe wywodzi się od kutych w kamieniu napisów starożytnego Rzymu, a szeryfy i zróżnicowane grubości linii symbolizują ślad dłuta kamieniarskiego.
• pismo bezszeryfowe – fonty nie mające szeryfów.
UWAGA: Pracując z fontami, niezależnie od platformy komputerowej, oraz wersji językowej oprogramowania, często będziemy się natykać na dwa tajemnicze określenia: serif, oraz sans serif. Pierwsze oznacza szeryfy, a drugie, że to coś szeryfów jest pozbawione. "Sans" to po francusku – "bez", w tym przypadku – "bez szeryfów".
Szeryfy są co prawda ozdobnikami, ale nie zmienia to faktu, że szeryfowe kroje pisma należą do podstawowych fontów, stosowanych w bieżącej pracy do łamania tekstu, na równi z bezszeryfowymi. Zarówno fonty jedno- jak i dwuelementowe mogą być szeryfowe lub bezszeryfowe, ale konkretny font tylko: szeryfowy, lub bezszeryfowy (i tak samo: jedno- lub dwuelementowy).
Przyjmuje się, że łatwiej czyta się tekst jednolity wydrukowany krojem szeryfowym. Tekst na ekranie lepiej czyta się wyświetlony krojem bezszeryfowym. Także duże napisy (np. na bannerach) lepiej drukować krojem bezszeryfowym.

3. Kroje stałe i proporcjonalne
• kroje stałe
• kroje proporcjonalne
Łatwo zauważyć, że litera "i" jest znacznie węższa od litery "w". Przeważająca większość krojów to pisma proporcjonalne, co oznacza, że światła międzyliterowe (czyli odstępy pomiędzy sąsiednimi literami) w skali całego tekstu będą identyczne i wyrazy, lub inne napisy, będą wyglądać naturalnie. Osiągnąć to możemy tylko wtedy, gdy odległości pomiędzy środkami sąsiednich znaków będą mogły być różne (czyli zmieniać się proporcjonalnie).
Kroje stałe (np. Courier) stosuje się rzadko – tylko wtedy, gdy zależy nam, aby ilość znaków w każdym wierszu była ta sama, a znaki w pionie układały się w kolumnach, np. w imitacji tabel, wyciągach zawierających dużo cyfr, w listingach programów, itp. Zwykły tekst pisany krojem stałym wygląda brzydko, jak maszynopis, bo pary niektórych znaków będą bardzo ciasne, a inne nadmiernie odsunięte od siebie. Stałe kroje pisma nazywamy także pismem maszynowym. W normalnej pracy w DTP, a szczególnie przy pisaniu tzw. tekstu głównego stosuje się wyłącznie kroje proporcjonalne.

PODSUMOWANIE
1. Każdy kompletny krój składa się z liter:
● dużych (majuskuła) - inaczej wersaliki, wielkie litery alfabetu, różniące się kształtem od minuskuł, mieszczące się między górną a podstawową linią pisma.
● małych (minuskuła) - inaczej litera tekstowa; mała litera alfabetu, różniąca się kształtem od majuskuły; jej górna i dolna krawędź mieści się między podstawową, a środkową linią pisma, natomiast jej wydłużenia między dolną i górną linią pisma.

2. Rodzaje liter:
a) podział I:
● litera jednoelementowa – jest zbudowana z jednakowej grubości kresek.
● litera dwuelementowa – ma kreski różnej grubości (np. pionowe są grubsze niż poziome).
b) podział II:

● litery z szeryfami

● litery bezszeryfowe

Szeryf – krótkie ukośne lub poprzeczne kreski stanowiące zakończenie linii liter i cyfr niektórych krojów pisma.

3. Opis linii:

4. Konstrukcja litery jest to informacja o ilości linii (kresek), kształcie linii i sposobie ich połączenia, indywidualna dla każdej litery.

5. Światło to pusta przestrzeń pomiędzy przedmiotami kompozycji, rozróżniamy światło:
● wewnętrzene – zawarte wewnątrz litery
● zewnętrzene – zawarte pomiędzy literami

6. Złudzenia optyczne w typografii:
● Majuskuła musi być pisana węższym narzędziem niż minuskuła.
● Poprzeczki należy pisać cieniej niż piony.
● Poprzeczki piszemy w środku optycznym strony.

7. Kerning - regulowanie odległości pomiędzy konkretnymi parami znaków w danym kroju pisma i jego odmianie. Określane w ten sposób są nie tylko odstępy pomiędzy literami, ale także pozostałymi znakami. Jest to jeden ze sposobów regulacji świateł międzyliterowych.

8. Iluzje:
a) iluzja wielkości:
Wydaje nam się, że kreska u góry jest dłuższa niż ta u dołu, a w rzeczywistości są równej długości.

b) iluzja koloru:

c) siatka Hermana:
Na przecięciu białych linii można dostrzec szare plamy, których w rzeczywistości nie ma.

9. Odstęp jest to światło między dwiema literami tego samego wyrazu. Odstępy między literami, których sąsiadujące kreski są pionowe, powinien być większy niż między kreską pionową jednej litery a łukiem drugiej. Mniejszy odstęp jest między literami zbudowanymi z łuków.
HR>ON>DC
MN>GK>BO

10. Odległości międzywyrazowe:
● Jeśli tekst jest pisany majuskułą odległości między wyrazami powinny wynosić szerokość litery „A”.

● Jeśli tekst jest pisany minuskułą bez szeryfów odległość między wyrazami powinna wynosić ⅓ szerokości dwóch liter „a” lub litery „n”.

● Jeśli teks jest pisany minuskułą z szeryfami odległość między wyrazami powinna wynosić szerokość litery „t”.

11. Interlinia – światło międzywierszowe, zależy od długości i liczby linijek oraz od wielkości pisma.
● W tekście minuskułowym odstęp między wierszami powinien być taki, aby wydłużenia dolne i górne nie przecinały się.

12. Kolumna:
● Odstęp między kolumnowy powinien być znacznie większy od odstępu międzywyrazowego.
● Długość linijki powinna wynosić między 45 a 60 znaków.

13. Kompozycja - odpowiednie rozplanowanie położenia, wielkości, proporcji, światła i wyglądu wszystkich elementów oraz ich wzajemnych relacji gwarantuje, że obraz staje się niepowtarzalny i może, niezależnie od formy, tworząc specyficzny charakter nieść ze sobą dodatkową treść. Klasyczne rodzaje kompozycji to m.in.:
● kompozycja symetryczna (można wskazać punkt lub prostą względem której pozostałe elementy są symetryczne)
● kompozycja asymetryczna (nie występują punkty i osie symetrii)
● kompozycja tonalna (ma miejsce wtedy, kiedy przez użycie zbliżonych tonów poszczególnym elementom zostaje nadana pożądana hierarchia)